Gevoelig? Of geprikkeld? Wat zie je?
Is je kind gevoelig? Of is het geprikkeld? Misschien ‘overprikkeld’?
De meeste kinderen hebben hele goede oren, ook al denk je daar als opvoeder misschien anders over. Ze horen en luisteren ook als jij misschien denkt dat hij ‘helemaal’ in de Donald Duck zit. Of als ze bijvoorbeeld op bed ligt en nog niet slaapt.
Op school wordt de hele dag verwacht van je kind dat het ‘goed luistert’. Naast alle informatie die wordt verteld, ‘moet’ deze informatie worden opgeslagen en moet het kind óók nog doen wat de juf/meester zegt, op het moment dat dit aangegeven wordt.
De meeste kinderen hebben prima ogen, al wordt wat zij zien misschien heel anders opgeslagen en geïnterpreteerd als dat wat een volwassene ziet. Wij zien een kat die nét op tijd voor de auto hem raakte de straat over was. Het kind ziet een kat die misschien te laat is bij de volgende auto die aan komt rijden, en wil persé de auto uit om de kat te redden.
Op school ziet een kind heel veel dingen gebeuren de hele dag door met alle kinderen/volwassenen, naast dat er veel indrukken van het klaslokaal/schoolgebouw via het netvlies binnenkomen.
De meeste kinderen zullen proberen duidelijk aan te geven wat ze bedoelen door wat te zeggen, al ‘horen’ we vaak als volwassenen wat anders. Als een kind 4 jaar is, zal ze moeilijk in 2 seconden kunnen uitleggen dat ze de kat wil redden voor de volgende auto die er aan komt. Misschien gaat ze huilen en zegt ze snikkend: “poes, poes!” en reageer jij: “Ja, de poes was net op tijd de weg overgestoken, dat zag ik! Het is goed! Stop maar met huilen.” Jij begrijpt niet waarom je dochter blijft huilen, en je dochter begrijpt niet waarom jij de auto niet stopt om de poes te redden.
Op school zegt je kind misschien tegen de juf: “Mag ik voetballen juf?”. Terwijl de achterliggende boodschap groter is: ik heb zolang met rekenen geworsteld, het lukt me niet om het op tijd af te krijgen. Ik vond het super moeilijk en ik werd er verdrietig van, en gefrustreerd omdat het niet lukt!! Ik heb langzaam fruit bij, dat duurt een uur voor ik het op heb… En ik heb zo’n zin om te voetballen, ik heb zolang op mijn stoel gezeten, wat ik echt moeilijk vond! Mag ik naar buiten, voetballen met mijn vriendjes juf?… Ik ken best jongetjes van 7 die dit verschrikkelijk moeilijk vinden om allemaal te zeggen, jij ook?
Ken je dat? Dat je een t-shirt aanhebt, en er zit een irritant labeltje op een plek waar je de hele tijd aan zit zonder dat je het echt in de gaten hebt? Als je een gevoelig kind hebt, kan het zijn dat het kind dát t-shirt écht niet aanwil! Het waarom weet je dan als ouder niet, maar je wilt wel je kind over 2 minuten aangekleed hebben. Jij vindt het belangrijk om op tijd op school te zijn. Je kind spartelt tegen, hij wordt geïrriteerd, je kind ook, en de spanning bouwt op. Zij wil het t-shirt niet aan, jij wilt dat ze nú dat t-shirt aandoet. Boze ouder, boos kind, wat een vervelend begin van de dag!
Ieder mens heeft voorkeuren voor eten en drinken, en ook eten wat je liever aan iemand anders gunt 😉 . De reden daarvoor kan in smaak zitten, of geur, misschien hoe het eruit ziet, of omdat het van een beest komt. Het kan ook zijn dat het een vreemd of vervelend gevoel in je mond geeft, of omdat je er later buikpijn van krijgt als je het eet of drinkt. Als opvoeder vinden we het belangrijk dat een kind gezond en gevarieerd eet. Wij hebben onze voorkeuren en favorieten, logisch dat onze kinderen dat ook hebben. Ik kreeg bijvoorbeeld de ‘griebels’ van melk (iedere dag een gevecht!)… Nou bleek later, als volwassen vrouw, dat mijn maag melkproducten moeilijk kan verwerken. Logisch dat ik daar als kind dan van ‘griebelde’!
Sommige kinderen hebben uitzonderlijk gevoelige oren, ogen, neus, mond, huid, of hoofd. Soms is het aangeboren, soms heeft het een andere oorzaak.
Ieder mens krijgt enorm veel prikkels binnen op een dag. De afgelopen 2 weken bijvoorbeeld in de Kerstvakantie heel veel andere prikkels dan anders. Andere dagen, vrije dagen, feestdagen, andere dagindeling, langer opblijven, visite, ander eten, veeeeel eten, veel lekkers, meer tv, langer op de tablet, andere kleding aan, vuurwerk, feestjes, nog meer feestjes, heel laat, moe en volgegeten naar huis na weer een bezoek aan oma, heel vermoeiend zo’n vakantie! De een kan alle prikkels beter verwerken dan de ander. Er zijn nu behoorlijk wat mensen(kinderen) moe, heel moe na de Kerstvakantie. Moe van alle prikkels, onrust en onregelmatigheid. Letterlijk geprikkeld, óverprikkeld!
De ene mens kan prikkels sneller verwerken dan de ander.
“O nee, vandaag is het maandag… School begint zo weer. Vroeg opstaan, terwijl ik nog steeds moe ben. En het is nog donker buiten. De klas is altijd zo vol, er zijn zoveel drukke kinderen, zeker na de vakantie! Iedereen moet dan van alles vertellen, dan gaan ze altijd door elkaar heen schreeuwen. En dan móet ik weer de hele dag zitten op een stoel… Terwijl mijn hoofd nu al moe is. Rekenen en schrijven. Ja, dat schrijven gaat wel. Maar dat rekenen, dat vind ik echt stom. Daar heb ik zo’n hekel aan. En dan moet ik weer wachten voordat ik een vraag mag stellen. En ik weet het antwoord toch al! Eerst deze rij afmaken, en dan pas mag je extra werk gaan doen! Pffff… Ik zou het liefst eerst buiten gaan voetballen op school, met mijn vriendjes, want die heb ik de hele vakantie niet gezien. Maar dat mag alleen in de pauze als mijn fruit op is… Zo irritant! Als ik dan fruit zou hebben wat ik snel kan opeten, anders dan blijft er bijna geen tijd over om te voetballen. Ik wou dat ik ziek was! Als ik naar de juf zou durven gaan, wat moet ik dan zeggen? Ik weet toch al dat ik niet de hele dag mag voetballen. Ik weet toch al dat ik de hele dag moet doen wat de juf zegt. Ik heb er echt geen zin in. Pfff… Hoe ga ik dat doen? O nee, mama roept alweer! Ik wou dat ik ziek was…”
Het ene kind wordt boos, op alles en iedereen! Het andere kind gaat huilen, tegenstribbelen, wil niet naar school! Schreeuwen, stampen, lelijke dingen zeggen, krijgt buikpijn misschien. Een ander kind kruipt heel stil in een hoekje met zijn handen over zijn oren misschien, of gaat juist heel lief ‘doen’, haar uiterste best doen om het jou naar de zin te maken. Allerlei gedrag is mogelijk. Belangrijk voor het kind is dat dit wordt herkend en erkend door opvoeders.
Als je goed in je vel zit, alles loopt lekker, je hebt geen stress, je krijgt goede voeding en drinken, je slaapt genoeg iedere nacht, de zon schijnt, de wereld is mooi… Dan is het gemakkelijker om prikkels te verwerken. Als je emmer vol zit, en er moet nog meer bij, dan komen prikkels ‘harder’ binnen, want je zit bijna aan het maximum van je ‘kunnen’.
Iedere dag wordt er veel verwacht van kinderen, ze moeten veel ‘kunnen’; incasseren, luisteren, leren, ‘doen wat de juf zegt’, ‘doen wat ouders zeggen’; “ik heb veel ‘moetwerkjes’ op een dag”, zei een kind pas tegen me. De spanningsboog staat strak voor veel kinderen. Om toch te kunnen blijven functioneren in de dagelijkse dag is het noodzakelijk voor deze kinderen dat ze op eieren leren lopen en hiermee trainen ze hun gevoeligheid (anders kun je tenslotte niet op eieren lopen).
Wat kunnen we als opvoeder doen?
♥ Neem het kind serieus. Ongeacht welke leeftijd wil een kind (ook) graag serieus genomen worden. Praat op een rustig moment over de situatie (die speelt of speelde) en benoem emoties van jou en je kind. Bespreek wat nodig is op dat moment. Gaat het over een grens die overschreden is met bepaald gedrag of wat je anders wilt morgen? Vraag de mening van je kind hierover. Misschien wordt je verrast met een goed idee of een ander gezichtspunt.
♥ Zorg voor een duidelijke structuur in de dag/week. Een duidelijk kader geeft rust. Als een kind altijd om half 8 naar de badkamer gaat, kan hij daarop vertrouwen. Iedere dag even voorlezen voor het slapengaan, is een zekerheid waar je op mag vertrouwen. Deze structuur kun je misschien samen bespreken en samenstellen (jij als opvoeder geeft het kader aan). Iets wat je samen bedenkt/afspreekt, is makkelijker op te volgen door alle partijen 😉
♥ ‘MOETEN’ moetnie! Moeten is voor heel veel mensen een woord wat onmiddellijk weerstand oproept. Probeer op een andere manier te formuleren wat jij vindt dat ‘moet’. Bijvoorbeeld: Ik wil dat je je tas op de plank legt (ipv: je tas moet op de plank). Of: ik wil over 5 minuten gaan eten (ipv: je moet aan tafel zitten nu). Als jij op een dag genoeg ‘moeten’ hebt gehoord/gedaan, is op een gegeven moment ook de emmer vol, toch?
♥ Overleg met de juf/meester (eventueel samen met je kind) hoe het gaat op school. Zijn er dingen die je kind moeilijk of heel lastig vindt nu? Een kind is pas bereid tot leren als hij/zij zich veilig voelt. Zit hij/zij naast een fijne (geschikte) buurman of buurvrouw op een fijne plek? Is de dag of weekstructuur duidelijk? Zijn er 1 op 1 contactmomenten op een dag met de leerkracht? Krijgt je kind op een passend niveau stof aangeboden? Hoe gaat het in de pauze, zonder juf of meester in de buurt?
♥ Ontspanning en beweging! Zing, dans, lach, vecht, knuffel, stoei, knutsel, praat, wandel, loop, voetbal, speel samen. Neem per dag per kind minimaal 5 minuten 1 op 1 tijd. Doe iets leuks samen met je kind, iedere dag, eventjes… Je kind heeft natuurlijk meer tijd aan ontspanning per dag nodig! Dan bedoel ik wat anders dan een geplande sport (dat kan ook als ‘moetje’ gevoeld worden) Spelend ontspant een kind ook. Waar wordt jou kind blij of ontspannen van? Beweging is wezenlijk belangrijk in het groeien van een kind, er worden dan verbindingen door het hele lijf ontwikkeld, waardoor het ook letterlijk beter in zijn of haar vel komt.
♥ Voldoende slaap is heel belangrijk, zodat prikkels van de dag verwerkt kunnen worden in de nacht. Als je kind een ‘denkhoofd’ heeft, dan is het fijn als de tablet, pc, telefoon, laptop uitblijven na het avondeten. Dan kan het hoofd rustig op slaapstand voorbereiden. Misschien is het fijn om samen door de gebeurtenissen van de dag te praten voor het slapen gaan. Een ‘dagtekening’ maken, met gebeurtenissen van die dag? Lekker een stukje wandelen na het avondeten of samen op de trampo? Voetjes masseren met wat lavendelolie van je kind als het in bed ligt? Samen een verhaaltje verzinnen met grappige zelfbedachte figuren en avonturen? Warme douche voor het slapen gaan?
♥ Gezonde voeding, drinken en voldoende fruit is heel belangrijk. Lekkere verse groenten iedere dag, minimaal 2 stuks fruit per dag. Genoeg drinken, water, kruidenthee. Pas op met suiker, zoetstoffen en kleurstoffen; hier reageren veel kinderen op. Een druk hoofd wordt nog drukker van suiker en/of zoetstof.
Als je té moe of overprikkelt bent, en je kunt niet voldoende rust of ontspanning vinden, of je weet niet hoe… kan het zijn dat je ziek wordt. Dat klinkt misschien niet zo aardig, maar dat is wel fijn voor je, als je ziek mag zijn. Dan is er tijd voor je systeem om alle ‘prikkels’ verwerken. Je ‘moet’ uitrusten, dan kun je herstellen. Lekker veilig thuis, in je ‘holletje’. Lekker even niets.
